Tawhid ago Shirk

TAWHID AGO SHIRK

TAWHID:

- So kapakaisaisaa ko Allāh 


- Btad a lankap a mararankom iyan so galbk o manosiya ago so langowan a pamikiran iyan ago so langowan a kagdam iyan sa sold a so isosoln iyan sa darm iyan a di niyan papayagn ko manga taw


- Di dn matarotop so kapakaisaisaa ko Allah ko kamataani ron sa taman sa di mabaloy so manga galbk o manosiya ago so manga pamikiran iyan ago so manga kagdam iyan a makatitho ago mabalantan sii ko lalan a satiman, a palaya dn tolabos a rk o Allah.


(1) TAWHID AR-RUBUBIYYAH

- Kababaloy niyan a Rabb, na so 
- Kaparatiyayaa o taw sa skaniyan a Allah i miyadn ko langowan o kaadn ago skaniyan i prizki sa manga kaadn Iyan ago Skaniyan i giikiran nggiragiray ko lagowan a btad iran 

(2) TAWID AL-ULUHIYYAH

- Kaparatiyayaa ko kayisaisa o Allah ko kababaloy niyan a Tuhan a zogo ago zapar, agiyoto so maana o Lā Ilāha Illallāh, da dn a tuhan a zogo ago zapar a rowar ko Allah
- Skaniyan bo i khirk ko katotohani a khikapaar ko kasogo ago kasapar 
- Skaniyan bo i phakahalal ago skaniyan bo i phakaharam 
- Skanyan bo i phakakokom ko manga kaadn iyan 

(3)TAWHID AL-ASMAI WAS SIFAT

- Kapakaisaisaa ko manga ingaran iyan ago so manga sifat iyan 
- Rk iyan so manga tatanos a ingaran ago manga sifat a manga pipiya (99 Ingaran o Allah)

[Note: So bandingan a tawhid na tanto a mablang so rankom iyan ago so blangan iyan, ka so miaosay tano a nm rokon o paratiaya (iman) ago so lima rokon o Islam, na palaya dn anan tardas ago onayan ankai a ptharoon a tawhid.]


SO KAPAKAISAISAA KO ALLAH, NA PALIOGAT A MASABOT SA MALIWANAG O MUSLIM:

1. So kapakaisaisaa ko Allah, KO KABABALOY NIYAN A KADNAN a mimbiat ago miangadn ko langowan taman ago skaniyan i somisiyap ago phrizki ago giinggiragiray ko langowan a inadn iyan, so mapayag on ago so masoln on. Sa pharatiayaan o Muslim, a da dn a kaadn a salakaw ko Allah o ba adn a gaga niyan ago kapaar iyan antaa ka kabnar iyan ko kapnggiragiraya sankai a kibabatog.

2. So kapakaisaisaa ko Allah KO KABABALOY NIYAN A TUHAN A ZIMBAAN A PAGONOTAN SO INISOGO IYAN AGO PHANANGGILAAN SO INISAPAR IYAN, gianan so kapakaisaisaa ko Allah ko kasimbaa on. Gianan so miazabanding ko paganay a rokon o Islam a so kisabotn ko kalimah a Shahadah.

3. So kapakaisaisaa ko Allah, KO LANGOWAN A INGARAN IYAN AGO SO MANGA SIFAT IYAN, sa so manga ingaran iyan ago so manga sifat iyan na rk iyan a tolabos, a da dn a ba on makaphaginsop a kaadn a salakaw, sabap sa so Allah, na isaisa a da marimbang ago da madatar ago da malagid, sabap roo na daa ba on phakasapari sankanan a manga ingaran iyan ago manga sifat iyan. 

So kaaadn iyan na sarta iyan so manga ingaran iyan ago so manga sifat iyan sa di ron mabblag, ka kagiya makamomoayan skaniyan ko da pn so langowan taman, na so kaadn iyan na inadn iyan ko oriyan o masa, na langowan a sifat iyan na moonot on a inadn ko oriyan o masa, sabap roo na di khidayag ko sifat o Allah. 

Sifat o Allah a skaniyan na Makalimoon a Masalinggagawn, adn a mambo a manosiya a makalimoon a masalinggagawn, ino ba siran mlagid ago so Allah sii sankoto a sipat? Aya smbag na di, ka so Allāh na sipat iyan so kababaloy niyan a Makalimoon ko da pn a inipangalimo iyan, sa kna o ba so kiapangalimo iyan na miakambowat so sipat iyan a makalimoon. So pman so manosiya na di khabthowan sa makalimoon odi niyan manggalbk so kapangalimo, sa amay ka malalayon so giiniyan kapangalimo na tharoon o manga taw a skaniyan na makalimoon, sa so sipat iyan na miasokat iyan ko oriyan o galbk, na so sipat o Allah na kna o ba niyan sokat ko orian o kiapangalimo iyan, ka makalimoon dn ko onaan o masa ago so galbk ago so kaadn.

4. So kapakaisaisaa ko Allah KO KAPKHABABAYAI RON, AGO SO KAPHANGANGARAPANI RON, AGO SO KAPHAMANGNII RON, AGO PHAKAISAISAAN SKANIYAN KO KIPKHALKN ON, AGO SO KAPHAGAPAS ON AGO SO KAPANARIG ON. Skaniyan bo i khababayaan o manosiya a pzoasoatn iyan, sa so langowan a pkhabayaan iyan a manga nganin na so babaya iyan on na rarad o kapkhababayai niyan ko Allah, sabap sa langowan taman na rk o Allh, na so kakhababaya inka ko kaadn o Allah, na patot a maona so kababaya inka ko Allah, ka rk iyan so nganin a pkhababayaan ka. Skaniyan bo i phamangniyan ago pagarapn, skaniyan bo i ikhalk ko langowan a ikhalk, ka daa phakabinasa ago daa phakaompiya a rowar rkaniyan, daa bagr ko doniya a ba niyan kaombawi so so bagr o Allah.


KIPAMAMAYANDGN O TAW SO TAWHID:

(1)Muwahhid 

- A makatotoro sa pphakaisaisaan iyan so Allāh
-Ibabala anan ko ptharoon o Mushrik (taw a pphakapdn iyan so salakaw a katuhanan ko Allah ko kababaloy niyan a tuhan sa pzimbaan iyan so Allāh na isasaog iyan on so kapzimbaa niyan ko manga pd a katuhanan)

(2)Mulhid na skaniyan 

-So taw a piakada iyan sa tarotop so katutuhani ko Allāh ago da dn a paparatiaan iyan a tuhan.




SHIRK

- So kapakadaa ko kaadn o Allāh (ilhad) ago so kisakoton on ko salakaw a katuhanan

- Na sakit a pkhasogat iyan so waraan o manosiya ago so poso iyan. Aya pakaasal ko lawas na so kapipiya ago so kalilintad, ogaid na pkhasogat a sakit, igira so manosiya na biokaan iyan sa porot so ginawa niyan sa da niyan khotai sa manga lindingan a mabagr.

[okit sa sosonan a kapagintaw a kanggalbk ago kapamimikiran ago kagdam a salakaw ko iniropa o Islam a lalan, na skaniyan na kapanakoto a di iprila o Allāh APIA PN GIINIYAN KIPAGIDAYDAAN ODI NA IPHRAWATIB IYAN SO LĀ ILĀHA ILLALLĀH, SA GAGAWII DAWNDAW.]

SOSONAN O KAPANAKOTO:

1. So kapanakoto sa PANTAG SA KAPAKARANI AGO KADAZG KO ALLĀH 

“So siran oto a kominowa siran sa salakaw rkaniyan a (Allah) sa manga salinggogopa (na giiran tharoon a) daa ipzimba mi kiran a (manga katuhanan a salakaw ko Allah) a rowar sa an kami ran mipakarani ko Allah sa kadazg.” (Zumar:3). 

2. So Kapanakoto sa pantag sa kapamangni sa shafaat ko salakaw ko Allāh. 

“Go pzimba siran sa salakaw ko Allāh a daa khibinasa niyan kiran ago di kiran phakanggay a gona, sa giiran tharoon (so manga pananakoto) a giyai i phakasapaat rkami sii ko Allah”. (Yunus:18).

3. So Kapanakoto sa NGGOLALAN SA KAPANGONGONOTAN. 

==Aya pakaasal o simba na skaniyan so kapangongonotan, sa so kasimba anka ko Allāh na so kaonot inka on ko kinggolalann ko inisogo iyan ago so kitaplkn ko inisapar iyan. Na so kaonot inka ko sogoan o salakaw ko Allāh ago so kignkn ka ko inisapar iyan na gioto dn i kiasimba anka on, sabap sa inibgay nka on so kapaar o Allāh a skaniayn bo i pagonotan. Gioto i kiadadag o manga taw o Ahlul kitab a bialoy ran so manga ulama kiran a manga katuhanan a salakaw ko Allāh, a o adn a isogo iran odi na isapar iran na onotan ankoto a manga taw sa mimbaloy siran a pzimbaan iran ankoto a manga ulama iran. 

“Kinowa iran (a manga ahlul kitab) so manga ulama iran ago so manga barasimba kiran a manga tuhan a salakaw ko Allah (go kinowa iran) so Isa a wata a mama o Maryam a (tuhan iran) a daa inisogo kiran a rowar sa kasimba iran sa tuhan a isaisa, a daa tuhan a rowar rkaniyan, a miasotisoti skaniyan ko nganin a ipzakoto iran.” (Tawbah:3).

4. So Kapanakoto a NGGOLALAN SA KABAYA AGO KAPAKITHABANGA

== Kabhabayaan ka so salakaw ko Allah ago makithabanga ka on a lawan ko kasasarig ka ago so kapkhababaya inka ko Allāh. 

"Hay so miamaratiaya! Di niyo khowaa so manga Yahudi ago so manga Nasrani a manga salinggogopa (dokapila) a so sabaad kiran na salinggogopa o sabagi, na sa dn sa taw a makithabanga kiran a pd rkano na mataan a skaniyan na pd iran, mataan a so Allāh na di niyan thoroon so pagtaw a pananakoto a salimbot." (Ma’idah:5)

5. So Kapanakoto sa NGGOLALAN SA KAPAKIILAYLAYIN. 

==Aya bantak san na so kibantakn ko galbk sii ko salakaw ko Allāh, ka datar o katonaya ko sambayang sa tarotop sa aya bantak on o khirk on na so kabantoga on o manga taw sa tharoon iran a barasambayang, kna o ba aya antap iyanon na so kathonaya niyan ko sogoan o Allāh ko kinipaliogatn on o Allāh. 

==Langowan a galbk a simba ko Allāh, a aya kiatonaya on o minggalbk on na pantag sa salakaw a bantak iyan, na pd anan ko kapanakoto sa kapakiilaylayin.

MGA GALBK A KAPANAKOTO: 

(1) SO KAMBAKLAW SA ADIMAT pantag sa iphamolong odi na ipagrn sa katao, ko apia antonaa i phoonan iyan, na kapanakoto.

(2) So TIWALAH, gioto so katao a paamok a pantag sa an kabhabayai o mama so karoma niyan, na gianan na kapanakoto.

(3) So TAMĀ’IM, a adimat a giipakizalay ko maito a wata ka pangrn sa sonkor odi na gapn, na kapanakoto anan. Inonta bo o ba ayat ko Qur’an ka adn a miakay ron ko manga ulama, sa pilbolbod pn anan.

(4) So AL-IYĀFAH, gioto so kaprimar odi na kapamolong a adn a pphakalayogn a manok odi na papanok, na kapanakoto.

(5) So AT-TARQ, gioto so kaprimar a pnggorisn so lopa, na kapanakoto.

(6) So AT-TIYARAH, so kaphananaonn sa papanok, odi na so kapnggoraok o bngit (boniga) sa giipmaanaan sa marata ago so kapnaas na palaya dn anan kapanakoto.

(7) So KAPANGATAO ko langowan a soson iyan na palaya dn kapanakoto.

(8) So KAPANGANTOK sa nggolalan ko kapamitoon, ko kaphagantoka ko kapthoron o oran, na pd anan sa kapanakoto.

(9) So KAPANGARAMAT SA TONONG AGO SO LANGOWAN A DI KHAILAY a nganin a salakaw ko Allāh na palaya dn kapanakoto. Datar o kaplamin so katoro sa manok, so kaphagoroka ko manga nonok, na palaya dn kapanakoto.




[summarized khutba wasyat]