Kalbihan o Sapolo Gawi-i o Dhul Hijjah

KALBIHAN O SAPOLO GAWI-I O DHUL HIJJAH

So manga miyamaratiyaya na taralbi a katokawan iran so kapiya o kapagintaw, so kaphakala o simba iran ko Allah ago lalayonen niyan a manggolaw-law so manga pipiya a amal. Pitharo o Allah:

“Go zoasoatang ka so Kadnan ka taman sa kapakatalingoma rka o kapatay.” 

[Al-Hijr 15:99]

Kataya so sabaad ko manga Kalbihan o sapolo gawii o Dhul Hijjah:

1. Pitharo o Allah (ped sa ma-ana niyan): “Ibet ko (wakto a) fajr agoso gagawii a sapolo”. [Al-Fajr 89:1-2].  So Ibn ‘Abbaas, Ibn Al-Zubayr, Mujaahid ago so manga ped a Taabi’en ago Taabi’ot taabi’en na miyatharo iran a giyangkanan a ayat na giyanan so sapolo a gawii a Dhul-Hijjah {Tafseer Ibn Katheer 8/4132}

2. Piyanothol o Ibn Abbas (RadiAllahu ‘Anhu) a pitharo o Rasulullah (Sallallahu ‘Alayhi Wasallam): “Dapena amal a mapiya ko manga gawii a ba pen makalebi (ko maphagamal o tao) sangkai a sapolo gawii”. Pitharo iranon: “Apiya so Jihad?” Pitharo iyan: “Apiya so Jihad inontabo so taw a inin-jihad iyan so ginawa niyan goso tamok iyan na dadena miyakambalinganon”. [Sahih Bukhari 2/457].

Sakamaoto na giyangka-i a sapolo gawi-i na daden a lawan a mapiya ko intiro a ragon, mas mapiya pen adi so oriyan a sapolo a gawi-i (kadawondaw) o Ramadhan. Ogaid na so oriyan a sapolo a kagagawi-i o bolan a Ramadhan na mas mapiya sabap sa ron madadalm so isa a kagagawii a bithowan sa Laylatu Qadr, a tomo a di so sanggibo a olanolan. {Ilayin so Tafseer Ibn Katheer, 5/412}

3.Mizaksi so Rasulullah (Sallallahu ‘Alayhi Wasallam) a da lawan a mapiya a gawii na sa inditro a dunya inonta so paganay a sapolo gawii o Dhul Hijjah.

4. Pitharo pen o Allah: “go an iran pkhaaloy so ngaran o Allah, sii ko manga alongan a khikappnto makapantag ko iniriskhi Niyan kiran a manga binatang a manga ayam.” [Al-Hajj 22:28]. Pitharo i Ibn Abbas a giyanan so sapolo gawii ko Dhul Hijjah. {Ibn Katheer}

5. Piyanothol o Ibn Omar (RadiAllahu ‘Anhu) a pitharo o Rasulullah (Sallallahu ‘Alayhi Wasallam): “Dapena manga gawii a mala ko Allah ago pekhabhabayaan Iyan so amal-on a ba lagido sapolo gawii ko Dhul Hijjah, na pakandakela niyoron so Tahlil (Laa Ilaaha illaAllah) goso Takbir (Allaho Akbar) goso Tahmid iyo (Alhamdulillah)”. {At-Tabarani}

6. Pitharo i Ibn Hajar siiko kitab a Al-Fath: “Aya khapakaya sabap a kapaka-lelebi angkai a manga gawii na kagia a mabobonayonon so manga unayano simba ibarato Sambayang, Puasa, Sadakah, agoso Hajj a daa baon katitimoan a peda gawii a salakaw ron”.

7. Mapapadalem sa sapolo gawii so Yawm ‘Arafah (Gawii o ‘Arafah) a kiyapiliya o Allah ko Islam a agama (okit ko kapagintaw) na so kappoasai ko Yawm ‘Arafah na ipephakada o dosa ko soled a dowa ragon. Pitharo o Rasulullah (Sallallahu ‘Alayhi Wasallam): “Arapaken ko Allah sa pakada-an Iyan so dosa ko ko ragona khaona-an iyan goso ragona khaiposan iyan”. {Sahih Muslim}. Inontabo so nomanaik a mo-oqof sa ‘Arafah ka diron mapiya oba niyan puasai ka danggolawlaa o Rasulullah (Sallallahu ‘Alayhi Wasallam) siiko kia-oqof iyan.

8. Mapapadalem sa sapolo gawii so Yawm al-Nahr (Gawii o kapakaragiraya ko rogo o manga korban). Giya-i so gawii a piyakalebi pen a di so Yawm ‘Arafah. Pitharo i Ibn Qayim (Rahimahollah): “Aya mapiya a gawii ko Allah na so Yaumon Nahr a giyotowi Hajjol Akbar”. Pitharo o Rasulullah (Sallallahu ‘Alayhi Wasallam): “Mataana aya mala a gawii ko Allah na so Yawm an-Nahr, oriyanoto na so gawii a katatareg (o manga Hajji) sa Mina”. {Abu Dawud}  Pitharo pemano sabaad a aya makalelebi na so Yawm ‘Arafah (gawii a oqof sa Arafah) ka kagia so kapuasai ron na mapakada iyan so dosa ko dowa ragon, go giyotopen so gawii a madakel so pepaka-maradikaanon o Allah phoon ko Naraka, ago giyotopen so gawii a pepakarani so Allah ko manga oripen Iyan na ipephangangarig Iyan siran ko manga Malaikat Iyan.

So Manga Pipiya Amal Ko Sapolo Gawii Ko Dhul Hijjah:

1. Sambayang - Aya taralbi na so kapephangabalaga o taw ko sambayang a paralo sa masjid agoso kapakandakela niyan ko manga sunnat ka ped anan ko manga amal a mapiya a ipekhabhabaya o Allah ko oripen Iyan. Pitharo o Rasulullah (Sallallahu ‘Alayhi Wasallam): “Pakandakelangka so kapsujud ka ko Allah (ma-ana so kasambayang) ka mataana daa bangka kapsujud sa sujud ko Allah a ba Niyan di peporoon so pangkatan ka go pepakada-angka niyanon sa dosa”. {Sahih Muslim}

2. Kapuasa – Miyatharo o Rasulullah (Sallallahu ‘Alayhi Wasallam): “Dapena oripen (o Allah) a puasa sa salongan sa lalan ko Allah inonta a ipakawatan o Allah sa gawi-iyoto so bontal iyan ko Naraka sa pitopolo ragon (a ipelalakaw rona kawatan iyan).” {Muttafaq alaihi}.

Pitharo o Allah sa Hadith Qudsi: “Pitharo o Allah: Langon a mapiya amal ombawataan o Adam na sii rekaniyan inonta so kapuasa ka sii Raken na Saken imbegay ron sa balas” {Bukhari 1805}. Miyapanotol o sabaad ko manga darodopa o Rasulullah (Sallallahu ‘Alayhi Wasallam) a gii niyan kon puasaan so ika-9 ko Dhul Hijjah agoso ‘Ashurah agoso tlo-gawii ko omani olanolan. {An-Nisaa’i, 4/205;Saheeh Abi Dawud, 2/462}. Ago pitharo o Imam Nawawi a so kapusai ko sapolo gawii na tantodena Mustahabb.

 
3. Takbeer – Sunnah ko katakbir (Allaahu Akbar) go katahlil (Laa ilaha ill-Allaah) go katahmeed (AlhamduLillaah) go katasbeeh (Subhaan Allaah) sii ko paganay a sapolo a gawii o Dhul Hijjah.

So Ibn Omar ago so Abu-Hurairah (RadiAllaho ‘Anhum) na peliyo siran ko padian sii sangkai a sapolo-gawii na pethakbeer siranon na pepakatakbir kiran so manga taw mambo. Miyapanotol pen a so ‘Umar (RadiAllaho ‘Anhu) na pethakbir ko darpa iyan sa Mina, na manego manga taw sa masjid na tomakbir siran na tomakbir mambo so manga taw sa padian na domagedeb den a Mina ko manga takbir iran. {Bukhari} Agopen ko oriyano kapakasambayang iyan go siiko kaiiga iyan goso manga peda kaogit-ogit iyan.

Ped ko manga takbeer: “Allahu Akbar, Allahu Akbar, Allahu Akbar kabeera” odi na “Allahu Akbar, Allahu Akbar, Laa ilaaha illa-Allahu, Allahu Akbar, Allahu Akbar, wa Lillahil hamd” odi na “Allahu Akbar, Allahu Akbar, Allahu Akbar, Laa ilaaha illa-Allahu; Allahu Akbar, Allahu Akbar wa lillahil hamd”.

"Ka an iyan kamasai so phamakaompiya kiran, go an iran pkhaaloy so ngaran o Allah, sii ko manga alongan a khikappnto makapantag ko iniriskhi Niyan kiran a manga binatang a manga ayam: Na kang kano ron go pakakana niyo (ron) so karrgnan a pkhamrmran." [Al-Hajj 22:28]

4. KapagHajj ago ‘Umrah - kabantaka sa Makkah, sa pantag sa kathonaya ko simba a kathawaf ago kaza’i ago so ka wuquf sa Arafah, go so katonaya ko langoan a simba ko Hajj odi na ‘Umrah, sa pangilay sa kasosoat o Allah. 

"Go tarotopa niyo so Hajj ago so Umrah a soasoat ko Allah"

(Al-Baqarah:196)

5. Katawba- Aya patot ko Muslim na gii mangni ko Allah sa kadairon sa dosa (katawbat) sa tolos ikhlas igira a somiyagadon so manga pipiya gawii a lagidai na taros a ibagak iyan den so manga rarata. Ka so manga dosa o oripen i pepakaalang sa diniyan kakhaparoliya ko manga kalbihan a imbegay ron o Allah.

“Na so pman so taw a mithawbat, go miyaratiyaya, go minggalbk sa mapiya, na matatangkd a khabaloy a pd ko miyamakadaag.” (Al-Qasas 28:67)

6. So kasombali sa pangayamen - So kapakagiraya ko rogo o manga korban a tiyangked o sabaad ko manga Ulama a aya pinakamapiya a gawii ko tenday o saragon.

“Na sadn sa nggolawla sa timbang bo o kolpong a mapiya, na khaylay niyan oto; Go sadn sa nggolawla sa timbang bo o ssrm a marata, na khaylay niyan oto!”

[Al-Zalzalah 99:7-8]

Antaa i Manga Wahaabi?

ANTAA I MGA WAHABEE? “WAHABISM”

Sii ko ika dowa ka Century ko Calendar a Hijrah na si AbdulRahman ibn Rostom a aya paka asal yan a tao na Franch a tomiyogalin sa ingd a Magrib, somiyold siran ko Islam ogaid na aya Aqeedah iran na Aqeedah a “Ibadhiyyah”. So mga Ibadhiyyah na pd anan ko mga Khawarij na aya paka poon o mga Khawarij na siran so miyono ko Ameerol Mu-mineen ‘Uthman (Radiallahu ‘Anhu). Si AbdulRahman ibn Rostom na miyapaka tindg sa Kingdom yan sa Magrib a bithowan yan sa Rostom Kingdom.

So kiyawafat niyan na miyakasambiyon sa kadatu so wata iyan a Abdul-Wahhab ibn AbdulRahman ibn Rostom. Si Abdul-Wahhab na miyapaka olad ko kingdom i ama iyan, taman sa miyakawma so Da’wah iran ko kadaklan ko mga ingd sa Africa, na so kiyapaka olad o panoloniran a goso kadatu iran sa Magrib taman sa Africa na miyakilala siran sa ngaran a “WAHHABIYYAH”. Sii kinowa ko ngaran i “ABDULWAHHAB”, sabap ko kababaloy iran a mga Ibadhiyyah na tanto iran a pkhararangitan so mga Ahlu Sunnah, go aya waraaniran na kapangagaw sa tamok, kapamemegsan, na miyaopakat so manga Ulama sii sa masa oto sa giya angkanan a mga tao na mga Kafir, na dabo tanto malanggay na miyakawma so “Dawla Fatimiyyah” a mga Shi’ah na siran i miyaka othang ko Rostom Kingdom a ayad so “WAHHABIYYAH odi na WAHABISM”.

Sii ko ragon a 1115 Hijrah, [maana: ika 12 century] na inimbawata sa Saudi si Muhammad ibn AbdilWahhab, sa Najd [inged a ped on so Riyadh, Qasim] a makapopoon sii ko mala a pamilya a Arab a bebethowan sa Bani Tamim.  Na aya kiyambowatan yan a Masan a ndadakel so kambaradosa, ndadakel so kapanakoto, ndadakel so mga Bid’ah goso langon taman a Aqeedah a maka sisilay, sii oto ko masa a magaan den kha-othang o Dawlah ‘Uthmaniyyah “Uthman Empire”.

So kiyapakala i Muhammad ibn Abdilwahhab na miyaganad sa ilmo, na si ama iyan a datu a si Sulaiman a ama i ama iyan na Kali “Qadhi” sa Uyaynah, na kagya matay na minisambiyon si ama iyan a Abdulwahhab, maana pamilya siran a malaon so sabot ko Agama.

So kiyathagaas a mama i Muhammad ibn Abdilwahhab na piphoonan yan so Da’wah, aya Da’wah niyan na so kepit o mga Ahlu Sunnah, inisapar yan so kapanakoto, inisapar yan so Bid’ah, inisapar yan so kapangatao, piyaki tokawan yan ko mga tao so Aqeedah o Ahlu Sunnah Wal-Jama’ah, na dii maka phapalagoy ka da den a baniyan tagpeda sa masa oto taman sa miya toon yan so Datu sa Dir’iyyah a si Muhammad ibn Su’od na miyapaka paratiyaya niyan na mishapa i siran sa pethabanga siran ko kikhokomen ko Qur-an na goso kiphanolonen ko Aqeedah a Ahlus Sunnah Wal-Jama’ah.

Na roo den mini poon a kiyapaka bagr o Da’wah i Shaikh Muhammad ibn Abdulwahhab ka kiyaogopan i Muhammad ibn Suo’d, na roo den mambo mini poon a kiyapaka tindeg a Kingdom of Saudi Arabia, a aya ngaran yan a miya ona na “Dawlah Su’odiyyah” a sii kinowa ko ngaran o pamilya i Muhammad ibn Suod a “SUOD” na phipho-onan iran komokom so Kokoman o Allah a go piyaka dayamangiran so Aqeedah o Ahlu Sunnah Wal-Jama’ah!

Misabap san na kiya maratabatan so mga tao a Suranga iyan sa tindeg, so langowan a Secta odi na Grupo odi na Firka a salakaw i Panarima.

Na kagiya aya apilido niyan na Abdulwahhab na so andang a grupo a miya-ona a kafir a ikakagowad o mga tao na aya ngaran yan na “Wahhabiyyah” na ini betho iran sa angkaya a da’wah i Shaikh Muhammad ibn Abdilwahhab so wahhabiyyah ka an ikagowad o mga tao! Giyanan i sabap a tigo ped a so Wahhabiyyah na salakaw a Madh-habiran, so Wahhabiyyah na mga Kafir, na tanto a maliwanag a mbidaan o dowa ka so WAHHABIYYAH na sii ko ikadowa ka Century ko Hijrah, na giya angkaya a Da’wah o Shaikh Muhammad ibn Abdilwahhab na sii ko ika 12 ka Century.

“Wahhabiyyah na ngaran a Grupo, na so aya panarima iyan na wahhabiyyah na aya ipembtho ron na Wahhabi”

Na so ped na katawaniran den anan ogaid na aya kiya ibaratan o ingaran a “WAHHABI” na so nditaren a marshik a andang a mapapasad na so kiyapaka timbawaw o Da’wah i Shaikh Muhammad ibn Abdilwahhab a aya Da’wah niyan na so Qur-an a go Hadith na go so Aqeedah o Ahlu Sunnah wal Jama’ah na piyaki nditar iranon a angkawto a marshik a nditarn ka an ikagowad o madakel a tao ka mawatan pen na makasasayan sa miyado a basura a pephalagoyan a tao! Kapakatipo na go kapaka dengki, iphethalo iran ko tao so da niyan mapengaran, na aya katharo o Allah sa Qur-an na { و لا تلمزوا بالألقاب } maana: di niyo pethalon ko tao so patogina [ingaran] a ipekhagowadiyan.

Na giyanan i Sabap a imanto na mitatayak den a angkai a Wahabi Wahabi. Na giyoto na miyaka lala a karibatan ka opama ko titho a pagilayn na aya ngaran o Shaikh na Muhammad, aya da-it na aya mibtho ko Da’wah niyan na “ MUHAMMADIYYAH” na dayranon bethon ka kagya sangay o Nabi “saw” na aya iranon inibetho so ngaran a matag yan apilito. Ka asar bo a maka toon siran sa okit a kabinasa o ingaran o Da’wah!

Inomanan iran pen ka aden a aagari i Muhammad ibn Abdilwahhab a aya ngaran yan na si Sulaiman, sangay i ama iyan a Datu, na aya mataan na sii ko paganay na di maka aayon ki pagari niyan, ogaid na miyaka ayonon bo ko kiyashorati niyanon. Na aya pinggolawla o mga tao a somosopak ko Muhammad ibn Abdilwahhab na somiyorat siran sa Kitab a aya ngaran yan na ( الصواعق الإلهية في الرد على الوهابية ) maana: So bagiyaw a makapopoon ko Tohan a imbatal ko tindeg o Wahhabiyyah! Na piyaki pngaraniran ki Sulaiman Ibn Abdilwahhab a pagari i Muhammad ibn Abdilwahhab ka an matharo o mga tao a taman ki pagari niyan na rido-ay niyan!

Aya Dalil sa knaba oto inisorat i Sulaiman na kataya:

1. Miya-ona mawafat si Sulaiman a di si Muhammad, na sii ko kiyawafat i Muhammad na so Da’wah niyan na aya ibebetho ron o mga tao na: Bago a Kpit! Kay kababagowan siranon ka miyathay a masa a maka dadayamang so kambaradosa, sa kiyabthowi sa Wahhabiyyah so Da’wah i Muhammad na sii ko oriyan o kiyawafat iyan, a aya mawna mitho ron sa Wahhabiyyah na si Break Heart a tag a France a miyaka oma sa Saudi a dii maki thinabanga ko Datu sa Madinah a ped ko Dawlah ‘Uthmaniyyah, na ron miya anad o mga tao a magi-ingaran sa Muslim a salakao i mga tindeg a kiya bethowi iran sa Wahhabiyyah ko Da’wah i Shaikh Muhammad ka lagid den o kiya osaya tano ron a aya hadapiranon na an ikagowad o mga tao. Sakamawto na miyapayag a sako bibiyag pen si Sulaiman na dapen kabethowi sa Wahhabiyyah so Da’wah i pagari niyan na andamanaya i kapakasorat yan sa Kitab a aya imbetho niyanon na “So bagiyaw a makapopoon ko Tohan a imbatal ko tindeg o Wahhabiyyah? Aya dait a ibetho niyanon na MUHAMMAD knaba Wahhabiyyah!!!

2. Si Sulaiman na ayaniyan mambo apilido na Abdulwahhab! Na anda manaya i kasembaga niyan ko Da’wah Wahhabiyyah a sekaniyan na makasosoled ko ingaran a Wahhabiyyah ka ama iyan si Abdulwahhab a ron kinowa so ngaran o Da’wah? Opama na di niyan khapikir a lagid yan bo o aya pesembagen a ginawa niyan? Bada a khatoon yan a salakaw a ngaran a imbetho niyan sa angkawto a kitab oba benar a sekaniyan i somiyoraton?

Na daden Hadap sa langon anan a miya aloy inonta bo na anda manaya i kabinasa o Da’wah i Shaikh Muhammad ibn Abdilwahhab, aya miyaka rayarayag a aya Da’wah niyan na so tindeg o miyanga-oona a mga Ulama, so mga Sahaba a go so mga Tabi’een sa maka phapashod ko katharo o Allah na go katharo o Rasulullah (Sallallahu ‘Alayhi Wasallam), aya mala a Saksi na so mga Kitab a miyangi Surat i Shaikh Muhammad ibn Abdilwahhab (Rahimahullah) na opama ka batiyaan na daden a misosopak iyan ko manga katharo o miyanga uuna a Ulama o Ahlu Sunnah wal Jama’ah lagid opama i Imam Ahmad ibn Hanbal (Rahimahullah).

Sii anan langon khatoon ko Kitab a تصحيح تارخي حول الوهابي للشيخ الشويعر

Tasheeh Tarikhee Hawlal-Wahhabiyyah

[So kiyapoonan angkaya article]