Rokon o Imaan

ROKON O IMAAN

Aqeedah: paratiyaya a mapapalot ko poso sa di ron khablag, paratiyaya a patot a makathampat ko rarb a skaniya so poso

Nm a rokon o paratiyaya or 6 Pillars of Iman (Faith):
(1) So Kaparatiyayaa ko Allah
(2) So kaparatiyayaa ko manga Malaikat o Allah
(3) So kaparatiyaa ko manga Kitab o Allah
(4) So kaparatiyayaa ko manga Sogo o Allah
(5) So kaparatiyayaa ko alongan a Maori
(6) So kaparatiyaa ko okoran a mapiya ago marata a palaya dn phoon ko Allah

Iman: paratiyaya 
Islam: a galbk

Giyangkakang a dowa na di makapmblag ka so galbk a daa paratiyayaon na daa bali nyan, na so paratiyaya a daa a galbkon na daa gona nyan. Sa aya bo a kakhatarotop o Islam, na makasolbiya so paratiyayaa ago so galbk.


I: So Kaparatiyaya ko Allah

So Kaparatiyayaa ko Allah: kapakaparatiyaya ko tlo a kaisaisa (Tawhid) o Allah

Tharo angka a skaniyan so ALLAH a isaisa, so ALLAH a babantakn ko langowan a ongaya, a da mbawata ago da mbawataan, ago da a miyaadn a datar iyan a isa bo (al ikhlas).

Ar-Rubobiyyah: Skaniyan a Allah i miyadn ko langowan o kaadn ago skaniyan i priski sangkai a manga kaadn iyan ago skaniyan i giikiran nggiragiray ko langowan a btad iran, sa sosodiyotn iyan siran ko apiya antonaa a masa ko kagagawii ago kadawndaw. Sa da dn a kaadn a ba niyan makhakapaar so kanggiragiraya sangkai a manga kaadn.

Al uluhiyyah: skaniyan so kaparatiyayaa ko kayisaisa o Allah ko kababaloy niyan a Tuhan a sogo ago sapar, agiyoto so maana o Lā Ilāha Illallāh. Skaniyan bo i khirk ko katotohani a khikapaar ko kasogo ago kasapar, Skaniyan bo i phakahalal ago Skaniyan bo i phakaharam, Skanyan bo i phakakokom ko manga kaadn iyan, ka kagiya Skaniyan i miyadn kiran

Al Asmaa Was Sifat: so kapakaisaisaa ko manga ingaran iyan ago so manga sifat iyan, sa so Allah na rk Iyan so manga tatanos a ingaran ago manga sifat a manga pipiya, siyaw polo ago siyaw a manga ingaran iyan a sa dn sa taw a ilahar iyan ago paliharaan iyan na misold iyan ko sorga


II: So kaparatiyayaa ko manga Malaikat o Allah

- Pharatiyayaan tano so kabnar o kaaadn o Malaikat, go so manga galbk iran a inaloy o Qur’an ago so Sunnah o RasulAllah , so manga ropaan iran ago so waraan iran, go so kapakikhoyapta kiran sa nggolalan ko kasotiya ago so kalompiyowa ko manga poso tano ago so kasimbaa tano ko Allah sa tarotop a simba.

- So kaparatiyaa o taw sa mataan a adn a Malaikat a tomotonggo on ko kadawnadaw ago sii ko kagagawii a pzorat ko amal iyan a mapiya ago marata, na amay ka thitho so paratiyaya niyan roo na phakasaparon oto ko kapakanggolawla sa manga dosa ko masa a kisisibay niyan a daa a pd iyan sabap sa kagiya katawan iyan a adn a tomotonggo on a di niyan khailay.

- Pd ko tanda o kaphiyapiya ago kapangongonotan ago papata a toos ko kapangingimbnar ago so kala o kalk ko Allah

III. So kaparatiyaa ko manga Kitab o Allah

a. At-Tawrāh (initoron ko Musa alayhissalam)
b. Az Zabūr (inotoron ko Dawud alayhissalam
c. Al Injil (inotoron ko Isha alayhissalam)
d. Suhuf (initoron ko Ibrahim alayhissalam)
e. Qur’ān (inotoron ko RasulAllah sallallahu alayhiwasallam)

--- > So Milalawan o Qur’an ko manga kitab a miyanga-oona: <----

1. So Qur’an na miyarangkom iyan so kiyatimblan ko manga ndao o Allah a so miyaaloy ko Tawrah ago so Injil, ago so langowan o manga thoma ago wasiyat a piyakatoron o Allah.

2. So manga ndao o Qur’an na skaniyan i kaposan ago polimposan a katharoo Allah ko kathoroa ko manosiya, a giyangkanan a Qur’an na piyangako o Allah a skaniyan dn i phalihara on ago ziyapon oba mabinasa odi na mapangalin.

3. Biyaloy o Allah a tatap sa dayon sa dayon na di khiropa o pamikiran o ba adn a gawii a makaoma a khisampay ron so katao o manosiya ago so kiyasawaan iyan a katao sa ba niyan masopak so kamataanan a madadalm ko Qur’an, sabap sa so Qur’an na katharoo Allah, na so doniya na kaadn a galbk o Allah na so katharo o Allah ago so galbk iyan na di makapzopaka sa dayon sa dayon.

4. So kalangkap iyan sa misampay ko manga pamikiran ago so manga tangila sa mabangkiring skaniyan sa btad a makamomoayan, sa di oto katharotop inonta amay ka mabaloy skaniyan a Qur’an a malbod a tadman ago malbod a ilangag ago malbod a sabotn. 


IV. So kaparatiyayaa ko manga Sogo o Allah

- Aya kapharatiyayaa tano ko manga sogo a miyanga oona na so kaphangimbnara tano sa mataan a so Allah na tinindos iyan siran ago pinili iyan siran ago siyogo iyan siran ko manga pagtaw iran, sa pantag sa toroan ago onot ko kabaya o Allah.

- So kapharatiyaya ko RasulAllah (sallallahu alayhiwasallam):

* So Panolon o nyan (s.a.w.) na langkap ko langowan a manosiya ago so Jinn, sa da dn a isa bo a manosiya inonta a siyogoon so Rasulullah (s.a.w) ago patot so kaonoti ran on.

* Skaniyan i kaposposan o manga Sogo, sa da dn a Nabi ago daa Rasul ko oriyan iyan.

* So Panolon iyan na tarotop a romarangkom ko langowan taman, sa so kiyabaloy niyan a kaposan o manga sogo na karina sa so panolon iyan na diyangkaa tarotop a da dn a makokorangon a mlk bo a shayi. Go inangkosan o Allah a ziyapn iyan so kitab a Qur’an a minitalingoma o Rasulullah (s.a.w.) ko manga manosiya.


V. So kaparatiyayaa ko alongan a Maori

- So mga Miyamaratiyaya: Siran so taw a piyaratiyaya niyan a adn a ingd a khandodan iyan ago adn a isipanon a pagisipnon (phamgitongn) so langowan a sakro kabintng o kaoyagoyag iyan ko doniya, sa khaknal iyan a mataan a so doniya na matag lalan ago pkhtasn o manosiya a so kasasagad iyanon na phakasagadon sa manga tpng ago manga tiyoba.

- Da Paratiyaya: sabnar a kinowa iran so doniya a aya iran tampata, ago initong iran sa giyoto dn i kaposan o lalakaw iran, a aya iran dn naraka ago aya iran dn sorga, sa di dn oto khalampasan o manga kailay ran, sa daa a awid a akal iran a rowar ko kapphanimoa ko kakayaanon ago so manga tamokon.

- Alongan a pagoyagn o Allah so manga manosiya langon, sa phakandod siran ko kaoyagoyag pharoman.

- Oriyan oto na pagisipn siran o Allah sa kazakataw sii ko pinggalbk iyan ko lopa a pd sa mapiya ago marata, na sa taw a mataban o mapiya niyan so marata iyan na isold skaniyan o Allah ko sorga sabap ko limo iyan. Na sa pman sa taw a mataban o marata iyan so mapiya niyan na paki pozang o Allah ko apoy ko naraka sabap ko Kaontol Iyan.

--> Madakul inibtho sa Alongan a Maori ron a oman i satiman on na makatotoro sa maana a pd ko ropaan angkoto a gawii. <---

Kakhawiyag (Yawmul Ba’th): khawiyagon so langowan a manosiya ko oriyan o kiyapamatay ran

Kaphakatindg (Yawmul qiyamah): langowan o manosiya na phakatindg siran ko manga kobor iran a datar siran o totorogn a miyakanaw siran

Kotika a Bangkit (yawmus sa’ah): pankaw so kaphakaoma niyan a khitalmba ko manosiya sa pankaw

Kaposan (Yawmul Akhirah): da dn a kapatay ko oriyan iyan ago daa phakatondogon a kaoyagoyag pharoman

Kaphamalas (yawmud din): palaya dn mbalasan so manosiya sa masa oto ko mapiya ago marata a pinggalbk iyan ko doniya

Kapagisip (yawmul hisab): pagisipn (pagitongn) so langowan a galbk o manosiya sa izomariya kiran so manga galbk iran

Kapakataban (yawmul fat’h): phakadaag roo so miyaratiyaya na phakadapanas roo so manga kafir

Kambaratmowa (yawmut talaq): makapthototoona roo so oman i isa sa zkatan o siyalimbotan so somiyalimboton

Kaplimod (yawmul jame’): palaya dn khatimo so manosiya ipoon ko Adam na taman ko kaposan a manosiya ko kaphakatindg o bangkit

Kaplapisa (yawmut tagabun): adn a khalapis roo a manosiya na adn pman a phakalabaon

Katatap (yawmul khulud): gawii oto a so phakasorga na khatatap san ko sorga sa dayon sa dayon, sa datar oto mambo so phakanaraka a khatatap ko kasiksaan a malipds sa dayon sa dayon

Kaliyo (yawmul khuruj): phamakaliyo so manosiya ko manga koba iran sa datar siran o manga tarapan a mikakayambr

Kapthatawaga (yawmut tanad): khoriskn dn o oman isa so pd iyan so loks ko wata iyan so wata ko loks iyan sa kalk ko siksa o Allah

Marani (yawmul azifah): kakhitana iyan na datar o sasalongan so manosiya ko kiyasagad iyan ko doniya

Pankaw (yawmut tammah): thalmbaan iyan so manosiya ko masa a kalilipat iyan

Masopiit i Sowara (yawmus sakkhah): khitkaw a bto a masopiit i dalndg ko tangila

Phanangkd (al haqqah): thangkdn iyan so langowan a piyakambokhag o manosiya a manonompang on

Mangolambo (Al Gashiyyah): kholambowan iyan so manosiya sa piyamakalklk a btad

Phakatana a pankaw (al waqi’ah): phakaoma sa badn khaolog sa pankaw.


VI. So kaparatiyaa ko okoran a mapiya ago marata a palaya dn phoon ko Allah

Sii ko kaparatiyayaa o Manosiya sa okoran o Allah na khabaloy niyan so taw a lomilintad i mokarna go thatana i poso, sa di skaniyan kaphakat-kawan o tiyoba a masakit igira miyasogat iyan, ago di skaniyan mapakaphagambog o limo igira miyakowa niyan, ka kagiya katawan iyan a langowan a mapnggolawla na matatago sa okoran o Allah.

AL QADHA: giyoto so langowan a btad a gitas o Allah ago piyakanggolalan iyan sa dadn a paaranon o oripn ago da a ba niyanon kapakambabayabaya. Sabap roo na di ron ipagiza o Allah ago di niyanon izomariya angkoto a btad a minisogaton a daa paaran iyanon. Aya ibarat iyan na so kasogat iyan a sakit, odi na so kiyaadnaon a mapoti i kobal odi na maitm i kobal odi na maporo i tindg odi na mababa i tindg odi na inimbawata a skaniyan a babay odi na mama. Sa giyangkanan a manga btad na gtas anan a piyakanggolalan o Allah sabap ko ongangn (hikmah) niyan a maporo a skaniyan bo i matao ron, sa didn anan izomariya ko manosiya o ino niyan oto khasowa.

AL-QADAR: giyangkanan a btad a makambabayabaya on so manosiya ko kapnggalbkaon ago so di ron kapnggalbka. So manosiya na aya kakhanaraka iyan odi na kakhasorga iyan na sabap sangkanan a btad a pinggolalanan o kasapar ago kasogo, sa o nggolawlaa niyan so inisogo on na makasorga, na o sopaka niyan so inisaparon na makanaraka. Samanoto na so manosiya na bigan sa kapaar ko kapzorga iyan ago so kaphnaraka iyan, sa daon tgla o Allah, sa ba niyan kiyokom a naraka odi na sorga, aya bo a inokor o Allah na so katawi niyan sa so manosiya na pnggalbk sa kapzorga iyan odi na panggalbk sa kaphnaraka iyan.

So kakhasorga aka ago so kakhanaraka aka, na sii rka matitimo. Dingka khisndit ko Allah ago da ka niyan okora a ba ka naraka odi na sorga, sii rka dn miyatimo o phnaraka ka antaa ka pzorga ka. Ogaid na so Allah na katawan Iyan so pnggolawlaan ka ko da ngkaon pn kanggolawlaa, giyoto i sabap a pakisosorat iyan dn ko Malaikat so zowaan ka sa kaposan, sa ska a manosiya na di ngka katawan so mapng-golawla ngka ko pkaori a masa.

Madakl a manosiya a dadag so sabot iyan ago so paratiyaya niyan ko okoran, ka aya katao niyan on na inokor skaniyan o Allah a sorga odi na naraka. Na ribat anan a paratiyaya ka di ndait ko kaontol o Allah o ba ka niyan paliyogati sa kanggalbk ka sa khisorga a papasadn iyan bo a naraka ka. Aya mataan na so manosiya na tiyoro iyan sa dowa a lalan na piyayag iyan on so langowan a balas ago siksa sa ngkoto a dowa a lalan na ska a manosiya na kapaar ka so kapzamili ika sangkanan a dowa lalan. Sa sa dn sa khabayaan kaon na khakowangka, aya bo a sangan roo o Allah na so katawi niyan ko pnggolawlaan ka ko da ngkaon pn kanggolawlaa.